آیة الله سیدرضى شیرازى
سؤال: حضرتعالى راجع به سابقه علمى امام موسى صدر خاطره خاصى دارید؟
جواب: من درست بخاطر دارم كه در سال 1365 هـ . ق، یعنى متجاوز از نیم قرن پیش، مرحوم آیة الله العظمى، شیخ الفقهاء، شیخ محمدكاظم شیرازى، بقصد زیارت آستان قدس رضوى به ایران آمدند. و در قم به منزل مرحوم آیة الله فیض وارد شدند. دید و بازدید علمأ و فضلا زیاد بود ولى بعلت مناسبات خانوادگى معظم له با مرحوم آقاى سید اسماعیل صدر ـ جد آقا موسى ـ آقاى آقاموسى صدر، دیدار بیشترى داشتند و در واقع مى توان گفت اغلب روزها به دیدار شیخ مى آمدند.
مرحوم شیخ محمد كاظم مرد بحّاثى بود و هیچ وقت دیده نشده بود كه مجلس ایشان خالى از بحث علمى باشد و در واقع روش ایشان در این امر، پرورش روح جستجوگر طلاب بود، و از همین باب بود كه هر وقت آقاموسى مى آمدند، شیخ او را به صحبت علمى مى كشیدند.. البته آقا موسى در آن زمان گویا تازه در درس خارج آقایان قم حاضر مى شدند... من احساس مى كردم كه مرحوم شیخ در این بحث و برخوردها با آقا موسى، خیلى مبتهج و مسرور میشود از درك علمى این طلبه جوان. و بالاخره مرحوم شیخ ذوق و فهم و شعورعلمى ایشان را مورد تحسین قرار مى دادند و آتیه درخشانى براى ایشان پیش بینى مى كردند. این یك خاطره بود از آن سفر، كه اینجانب هم در قم بودم و مربوط به پنجاه سال پیش است.
خاطره دیگرى هم دارم از سفرى كه ما از طرف آیة الله بروجردى به مؤتمر قدس رفتیم. مؤتمر درعمان بود. من بودم و آقاى نجفى شهرستانى و دكتر محمود شهابى كه در واقع هر سه نفر از طرف آقاى بروجردى بودیم. پس از ده روز كه در اردن بسر بردیم، به لبنان رفتیم، كه آقاموسى تازه توانسته بود مجلس اعلاى شیعیان را تأسیس كند. در آن سفر موقعیت خاص آقاى صدر بر ما روشن گردید كه طبق گفته لبنانى ها، شرف الدین جوان آمده بود ـ خرج الیناشرف الدین شاباً ـ و در همان سفر ما تابلوهائى دیدیم كه بر در و دیوار آویزان بود و در آنها نوشته شده بود: الامام بحق، موسى الصدر.
ما 12 روز در لبنان ماندیم. یكى دو مرتبه هم به صور رفتیم. شخصیت آقاموسى در آنجا بسیار محبوب و براى عموم، رهبرى ایشان محرز بود.
سؤال: از دوران تحصیل ایشان در نجف خاطره اى ندارید؟
جواب: من در دورانى كه ایشان به نجف رفتند، درنجف نبودم ولى مى دانم كه در درس مرحوم آیة الله خوئى شركت میكردند و در آن مجلس حرف میزدند و گفتگو میكردند و البته در آن زمان این روش، خیلى معمول نبود، یعنى مستشكلین درس ایشان زیاد نبودند و مرحوم آقاى خوئى نوعاً اگر كسى حرفى براى گفتن نداشت، اجازه نمیدادند كه وقت دیگران را بگیرد.
سؤال: نظر خود حضرتعالى، بطور كلى درباره امام موسى صدر چیست؟
جواب: بنظر اینجانب در میان اعقاب مرحوم آقاسید اسماعیل صدر، آقاسیدحسن مؤلف كتاب: تأسیس الشیعه العلوم الاسلام، نابغه اى بود، ولى آقاى آقاموسى عقل مدبر بود، مدیر بود، حسن بیان داشت. حسن ظاهر و باطن داشت. و با عقل و تدبیر و حسن سیاست، توانسته بود وحدت مسلمانان شیعه و سنى را تحقق بخشد، و استقلال شیعه را پس از قرون متمادى، بدست آورد و به آنها عزت ببخشد.
در یك كلمه آقاى آقا موسى صدر، فرد فوق العاده و جامع الاطراف بود و در میان اقران خود بى نظیر یا كم نظیر بود.
تهران: آذر ماه ـ 1374