مراسم بزرگداشت مقام علمی و فرهنگی آیت الله سیدهادی خسروشاهی، یکشنبه ۵ بهمن‌ماه به صورت مجازی و با سخنرانی دکترحسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، آیت الله سیدجمال‌الدین دین‌پرور دبیرکل بنیاد بین‌المللی نهج‌البلاغه، محمدجواد حجتی‌کرمانی، محقق و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ اسلامی، سیدمحمود دعائی ، دکتر محمدمهدی جعفری، نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی و استاد دانشگاه شیراز و سیدمحمود خسروشاهی، فرزند استاد فقید و مدیر مرکز بررسی‌های اسلامی برگزار شد.
در ادامه متن سخنان سید محمود خسزوشاهی مدیر کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی را می خوانید:
بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام و عرض احترام خدمت فرهیختگان و مخاطبین گرامی. در ابتدای امر تشکر می کنم از عنایت و لطف رئیس محترم انجمن آثار و مفاخر فرهنگی جناب آقای دکتر حسن بلخاری و مجموعه همکاران ایشان که اولاً در این مدت بیماری مهلک کرونا از تجلیل بزرگان غافل نبودند و نشست ها و مراسم های متعددی را برگزار کردند به صورت مجازی و ثانیاً به دلیل لطفشان در تشکیل برنامه یادبود مرحوم پدر، مرحوم استاد خسروشاهی، در این جلسه بزرگان از جمله آقای دکتر بلخاری، آقای دکتر ظریف، حاج آقای دعایی، حاج آقای حجتی کرمانی مطالب را به اندازه کافی مطرح فرمودند و جایی برای صحبت من باقی نمانده. با این حال چون امر کردند که چند دقیقه ای توضیحاتی را در مورد فعالیت های فرهنگی مرحوم پدر عرض کنم، مزاحمتان شدم.
ایشان از سال 1333 تقریبا کار فرهنگی و نوشتن را شروع کردند، اولین کتاب آن موقع چاپ شد. بعد از آن به تدریج کارهای تحقیقی را ادامه دادند، در حوزه علمیه مشغول شدند. همزمان با نوشتن و ترجمه در کار علمی و فقهی و دروس علما شرکت داشتند، به همین دلیل در حول و حوش سی سالگی از بزرگان علما اجازه اجتهاد دریافت کردند؛ اما وظیفه خودشان را در این دیدند که در عرصه های فرهنگی و بین المللی فعال تر باشند و محدود به حوزه علمیه قم نباشند.
در همین راستا ایشان در جاهای مختلفی که حضور داشتند، چه مأموریت رسمی که در واتیکان بودند و یا در قاهره بودند یا در مجمع تقریب، فعالیت های گسترده ای داشتند، کتب متعددی را چاپ کردند، موسساتی را تأسیس کردند. شاید آن چیزی که ما تا الان بهش رسیدیم در جمع بندی آثار ایشان، کتب چاپ شده ایشان بالای 220 کتاب هست که یا تألیف داشتند یا ترجمه یا به کوشش ایشان و تحقیق ایشان انجام شده. این کتاب ها نه فقط در ایران، در مصر، در ایتالیا، در انگلستان، در لبنان و جاهای مختلف منتشر شده بعضی از آنها، بعضی چاپ های متعدد شده مثل کتاب امام علی صدای عدالت انسانی جرج جرداق که ایشان اوایل دهه 40 ترجمه اش را شروع کردند و تا الان هم ده ها بار چاپ شده، علاوه بر اینکه نسخه الکترونیکی آن هم در سایت ها قرار دارد ولی همچنان نسخه چاپی هم مورد استقبال واقع می شود.
بعد از آن، ایشان در فعالیت های خودشان و هدف گذاری هایشان مجموعه آثار سید جمال الدین اسدآبادی را کار کردند، مجموعه آثار علامه طباطبایی را کار کردند، احیا کردند، مجموعه آثار استاد غلامرضا سعیدی را و کتب متعدد دیگری.
در لیست کارهایشان می شود اینطور اشاره کرد که مجموعه کامل آثار سید جمال الدین در نه جلد و بیش از سه هزار و پانصد صفحه کار شد و در ایران منتشر شد و در قاهره هم چاپ شد. مجموعه آثار علامه طباطبایی در بیش از شش هزار صفحه احیاء شده و توسط بوستان کتاب چاپ شده. بعضی کتب علامه که ایشان تدوین کردند و یا پاورقی زدند، اینها شاید بیش از 10 یا 15 بار چاپ شدند. مجموعه آثار استاد سعیدی هم در ده جلد حول و حوش پنج هزار صفحه است.
یکی دیگر از کارهای ایشان برای احیای مجموعه اسناد نهضت اسلامی ایران بود، اعلامیه ها، بیانیه هایی که در طول مبارزات بر علیه رژیم ستم شاهی صادر می شده توسط حوزه های علمیه، مراجع و علما که مجموعه ی نفیسی که ایشان جمع آوری کرده بودند از همان اول از بسیاری از خود شخصیت ها هم بیانیه هایی خودشان نداشتند ولی مجموعه ای که خودشان جمع کردند و همه را می توان گفت که خودشان شخصا خواندند و پیاده شد متن ها، حول و حوش شش هزار صفحه شد و در ده جلد توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده که کاملترین مجموعه ای است که از بیانات در مورد انقلاب تا حالا چاپ شده.
مجموعه خاطرات خودشان هم که مجموعه حدیث روزگار، ایشان بالای 40 یا 45 جلد را در نظر داشتند که چاپ کنند اما این اتفاق ناگوار که ۸ اسفند سال 1398 افتاد و ما الان نزدیک می شویم به سالگردشان و به دلیل کسالت و به دلیلی که علتش مشخص نیست واقعاً، فوت ناگهانی ایشان خیلی کارها را نیمه کاره گذاشت. 28 جلد را خودشان چاپ کردند، یعنی همه ی مواردی را که داشتند از لحاظ سند از خاطراتشان در مورد شخصیت های حوزوی، اسلامی، داخلی، خارجی، ملی گرا و غیره بدون خط بندی ها و خط کشی های مرسومی که بعضی از تاریخ نویسان دارند و فقط به یک جنبه می پردازند و یک طیف می پردازند، اما ایشان همیشه نگاه فرا جناحی و بیطرفانه ای داشتند و این در کتاب های ایشان کاملا مشهود است.
آخرین کاری که از نظر خود ایشان مهم ترین کار بود که در تعبیری به من گفتند که هر آن چیزی که مد نظرم بود انجام دادم و بعد از این دیگه برای رفتن آماده ام، یعنی در این دنیا کاری ندارم ، سال 94 افتتاح کردند کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی را که با هزینه ی شخصی و مساعدت آقای سلیمانی یکی از خیرین محترم که یک بخش از کار را بر عهده گرفتند، آنجا را تأسیس کردند. کتابخانه در 5 هزار متر است، مخزن آن بیش از 100 هزار جلد را فضا برایش آماده است که تا الان که در خدمت شما هستم حدود 50 هزار جلد در مخزن اصلی در 39 هزار عنوان کتاب کار شده و قرار دارد. مخزن باز را هم سال گذشته، تقریبا یک ماه دو ماه قبل از رحلتشان راه اندازی کردیم. بیش از 4 هزار جلد کتاب هم در مخزن باز برای محققین قرار داده شده. و برای کتابخانه برنامه های خیلی مفصلی را ایشان تدوین کردند که انشالله بتوانیم در آن راهی که ایشان برای ما ترسیم کردند قدم برداریم و بخش کوچکی از اهدافی که مد نظر داشتند را محقق کنیم.
من یک مطلب کوتاهی فقط در مورد مرکز بررسی های اسلامی بگویم، چون مرکز توسط ایشان سال 1352 شمسی راه اندازی شده و در تمام این چند دهه با مراکز مختلف دنیای اسلام ارتباط داشته، یعنی مرکز واقعا یک مرکز بین المللی است و مختص به حوزه علمیه و قم هم نیست، فعالیت هایش فراتر از این است ولی هدف اصلی مسائل دینی و اسلامی است. همانطور که در وصیتشان هم مرحوم پدر اشاره کردند که این کتابخانه در اختیار طلاب و دانشجویان و محققین قرار بگیرد و کتاب هایی را هم که در مرکز ما داریم، در موضوعات مختلفی هست، در تاریخ، سیاست، فرهنگ، فلسفه، ادبیات، که شخصیت های بزرگواری، دفاتر مراجع معظم تقلید، شخصیت های سیاسی، شخصیت های برجسته ی دانشگاهی، بخش زیادی از کتاب ها اهدایی این بزرگواران هست و ده ها موسسه و انتشارات داخلی و خارجی که کتاب هایی هست به عنوان مثال مرکز دراسات الوحده العربیه بیش از 800 عنوان کتاب را اهدا کردند به ما و کتابخانه مرکز بررسی های اسلامی که تحقیقاً اکثریت آن کتابها در کتابخانه ی دیگری یافت نمی شود. بعضی کتاب های دیگری در کتابخانه هست که حاصل سفرهای بین المللی ایشان است از زمان قبل از انقلاب اسلامی و هر سفر ایشان چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب معمولا سوغاتش چهار پنج کارتن کتاب بوده که بعضی آنها شاید یک تک نسخه هایی مانده که یکی از آنها در کتابخانه مرکز هست.
انشالله با عنایت الهی و توجهات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بتوانیم در ادامه مسیر با مدد از اساتید معظم حوزه و دانشگاه در کتابخانه، راه ایشان را ادامه بدهیم.
باز هم جناب آقای بلخاری که همیشه به مرحوم پدر استاد خسروشاهی علاقه داشتند و عنایت خاص داشتند و همیشه سعی می کردند برای ایشان مراسم تجلیلی بگیرند که ابوی از این قضیه اجتناب می کردند ولی باز هم در این شرایط که خیلی ها توقع می رفت و متاسفانه آن چنان که باید و شاید حق مطلب را ادا نکردند، اما ایشان این لطف و بزرگواری را داشتند و این برنامه را ترتیب دادند همانطور که الحمدالله علاوه بر این جلسه، یک کتابی را هم در یادبود مرحوم استاد خسروشاهی انجمن آثار و مفاخر منتشر می کند که آن هم بسیار کتاب خوب و پرمحتوایی است و قابل مقایسه با یکی دو کاری که در اوایل سال 99 انجام شده و امتیاز خاصی ندارد نیست، واقعا کتابی که انجمن آثار منتشر می کند و به زودی در دسترس اساتید خواهد بود بسیار به شخصیت فرهنگی و علمی مرحوم استاد خسروشاهی به طور خوب و جامع پرداخته است.
انشاء الله که موفق باشند و ممنون از محبت ایشان و همه همکارانشان. و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.