آیت الله دین پرور در تبیین شخصیت حجت الاسلام خسروشاهی: تبیین اصول اسلام در ارتباط با نخبگان جهان اسلام

مراسم بزرگداشت مقام علمی و فرهنگی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی، امروز یکشنبه، ۵ بهمن‌ماه به صورت مجازی و با سخنرانی حسن بلخاری؛ رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، محمدجواد ظریف؛ وزیر امور خارجه، سیدجمال‌الدین دین‌پرور؛ دبیرکل بنیاد بین‌المللی نهج‌البلاغه، محمدجواد حجتی‌کرمانی؛ محقق و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ اسلامی، سیدمحمود دعائی؛ مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، محمدمهدی جعفری؛ نماینده دوره اول مجلس شورای اسلامی و استاد دانشگاه شیراز و سیدمحمود خسروشاهی؛ فرزند استاد فقید و مدیر مرکز بررسی‌های اسلامی برگزار ‌شد.

در ادامه متن سخنان آیت‌الله سیدجمال‌الدین دین‌پرور، دبیرکل بنیاد بین‌المللی نهج‌البلاغه را می‌خوانید؛

یاد و نام مورخ و دانشمند فرهیخته، آقای سیدهادی خسروشاهی را گرامی می‌داریم و ضایعه درگذشت ایشان را به همه علاقه‌مندان و دوستان و خانواده ایشان، تسلیت عرض می‌کنیم. شاید بتوان گفت بیش از ۵۰ سال با ایشان محشور و آشنا بودیم و از زمانی که در مدرسه حجتیه قم بودیم، در مکتب اسلام، در موسسه در راه حق و در بسیاری از مواردی که ایشان دلسوزانه در رابطه با گسترش فرهنگ اسلام تلاش می‌کردند، ما با ایشان بودیم و از فعالیت‌های ایشان اطلاع داشتیم. در مورد شخصیت ایشان باید گفت که از آغاز جوانی و آغاز طلبگی، علاوه بر درس و بحث و مباحثه، یک ویژگی خاصی داشتند و آن هم اهتمام به مسائل جهان اسلام بود. یعنی در مورد جهان اسلام و اتحاد و بیداری مسلمین آن هم در دوران خفقان حکومت پهلوی دغدغه داشتند که به طور کلی برخی‌ها علیه این مفاهیم تلاش داشتند، کار کنند اما ایشان با نوشتن مقاله و کتاب و شرکت در مجالس و حتی ایجاد مجالس، این رسالت را به دوش خود احساس می‌کردند.

اعتدال و میانه‌وری در شخصیت استاد خسروشاهی
جالب است که در موقعیت‌های مختلف، در افکار و عقاید مختلف و گاهی حرکت‌های غیر صحیح، ایشان حالت اعتدال و میانه‌روی و توجه به حقایق و سلیقه‌های مختلف و هماهنگی و همسازی با دیگران را داشتند. از همان ابتدا از معدود طلاب و دانشمندانی بودند که در کنار درس و بحث دست به قلم بودند. در حوزه آن زمان کم بودند افرادی که دست به قلم باشند و بتوانند مقاله بنویسند و حقایق را در قالب یک کتاب ارائه کنند. ایشان از آن ابتدا دست به قلم بودند و به اصطلاح مرحوم جلال، نبش قبری کار نمی‌کردند، بلکه با مسائل جهان اسلام آشنا بودند و با اینکه آن روزگار خیلی رسانه‌های جمعی کم بود، با توجه به وضع جهان اسلام و مسلمانان این وظیفه را احساس می‌کردند که الآن دنیای اسلام در چه موقعیتی است و موضوعات دارای اهمیت کدام است که باید در آن زمینه قلم زد و مطالب را منتشر کرد.

کسانی هستند که در مورد مسائل تاریخی تحقیق می‌کنند که مثلا اربعین چه روزی است و آیا در همان سال اول بوده یا سال دیگر و یک کتاب چندصد صفحه‌ای نوشته‌اند در اثبات اینکه اربعین در همان سال اول شهادت امام حسین(ع) بوده است. اما حالا اینکه اربعین در سال اول بوده یا نبوده مهم نیست، اما مهم این است که مسئله اول جهان امروز چیست و مهم‌ترین گرفتاری مسلمانان چیست. دشمن اصلی که رو در روی مسلمانان ایستاده کیست و باید این را شناخت و معرفی کرد. مرحوم خسروشاهی از آن افرادی بودند که این را درک کردند و دریافته بودند و در این راستا تلاش می‌کردند.

استاد منتظر کسی نمی‌ماند
معمولا افراد فکر و ایده‌ای دارند، اما منتظر هستند امکاناتی فراهم شود و عده‌ای بیایند و سرمایه‌گذاری کنند و تشکیلاتی فراهم شود تا برای آن هدف آماده شوند، ولی جالب است که ایشان منتظر نمی‌ماند که عده‌ای بیایند، بلکه خودشان یک تنه کار را شروع می‌کردند. البته نه اینکه منحصراً یک تنه کار کنند، خیر، بلکه کار را شروع می‌کردند و همکاری و معاضدت‌هایی هم بود، اما کار را شروع می‌کردند و مراحل را پیش می‌بردند تا دیگران بدانند الآن در چه موقعیتی هستند و وظیفه آنها چیست. این یکی از بخش‌های مهمی بود که دنبال می‌کردند.

ویژگی عجیب دیگر ایشان این بود که برای انقلاب در بحران‌ها و درگیری‌هایی که به وجود می‌آمد، مخصوصا در آذربایجان که دشمن به نام آذربایجان حرکت‌هایی را داشت ایجاد می‌کرد و عده‌ای را در این ورطه وارد کرد و حتی برخی از بزرگان را وارد کرد که خطر عظیمی بود، ایشان با این مسائل آشنا بودند و در این فتنه‌ها وارد نشدند و با هوشیاری از آن عبور کردند و تلاش می‌کردند وحدت جامعه اسلامی در پرتو انقلاب اسلامی به رهبری امام به سامان برسد. مهم است که انسان در یک حالت اعتدالی باشد و حوادث و فراز و نشیب‌ها انسان را از حالت معتدل خارج نکند.

نکته دیگری که در مورد زندگی ایشان شاهد بودیم اینکه یک طلبه جوان امروزی با دانشگاهیان تعامل داشتند، اما روحیه تعهد مذهبی و ولایتی بودن را نیز داشتند و متوجه به اهل بیت(ع) بودند و در مجالس توسل و روضه نیز حاضر می‌شدند. شاهد بودیم که برخی‌ها نمی‌توانستند بین اینها جمع کنند، اما ایشان هر دو طرف را مورد توجه قرار می‌داد؛ یعنی هم جنبه‌های روز و بین‌المللی و مهم جهان اسلام را مورد توجه داشت و هم جنبه‌های توجه به اهل بیت(ع) و مذهب در ایشان وجود داشت و تا آخر نیز اینچنین ادامه می‌دادند.

تبیین اصول اسلام در ارتباط با نخبگان جهان اسلام
مسئله دیگر ارتباط ایشان با شخصیت‌های جهان اسلام اعم از شیعه و سنی و حضور در مجالس آنها در داخل و خارج بود و مهم بود که بتوانند با این ارتباط‌ها، اصول و ارکان اسلام را مطرح کنند و با توجه به آن اصول وحدت جهان اسلام را رقم بزنند و در این مسئله سهیم باشند. مسئله بیداری اسلامی و نهضت‌های اسلامی در مصر و عراق و ... که وجود داشت را دنبال می‌کرد و با این افراد در تماس بود و تلاش می‌کرد این‌ها را تقویت و کمک کنند و در یک مسیر صحیحی قرار دهند، یعنی از تندروی‌ها و کج‌روی‌ها کاسته شود و به هدف اصلی برسند.

ایشان یک سازمان‌دهی در یک امور فرهنگی داشتند و در این رابطه کتاب‌ها و مقالات و اسنادی را جمع می‌کردند و مصاحبه‌هایی داشتند و در نتیجه مجموعه‌ای از این آثار و اسناد و کتب را جمع کردند که یکی از منابع غنی فرهنگ زمان ما منابعی است که ایشان جمع‌آوری کردند و خوشبختانه مرکز بررسی‌های اسلامی را تاسیس کردند و تاسیساتی به وجود آوردند و همه منابع را جمع کردند که امروزه یکی از مهم‌ترین منابع تشیع است.

در اینجا لازم است از مراجع و علما و مخصوصا از آیت‌الله سبحانی بخواهم که این زحمات را پیگیری کنند و فرزند ایشان بتوانند این کار را ادامه دهند. ایشان فرزند حوزه و تشیع بوده و علما و مراجع و حوزه باید این میراث فرهنگی را حفظ کند و به‌روز قرار دهند و در اختیار فضلا و دانشمندان بگذارند که باعث یک پیشرفتی در فرهنگ تشیع است و این منابع باید بهتر و بیشتر تقویت و حراست شود.