چند سند درباره تقریب بین مذاهب اسلامی

مقدمه

وحدت  امت اسلامی از آرمانهای بلندی است كه تمامی مصلحان و بیدارگران مسلمان در دو قرن گذشته آن را سرلوحه فعالیتها وتلاشهای خود قرار داده و در راه آن مجاهدت بسیار كرده‌اند. همه این مردان بزرگ از سید جمال الدین اسد آبادی تا اقبال لاهوری، شهید حسن البناء، میرزای شیرازی، سید قطب، آیت الله بروجردی،... وامام خمینی از منادیانی بوده‌اند كه هر یك با تاكید بر روش خاص خود، از منبر و خطابه، ادبیات و شعر، كتابت و تحقیق، زندان ومبارزه و... در راه تحقق آن گام برداشته وملتهای پراكنده و خفته اسلامی را صلای بیدار باش داده‌اند.

وتقریب مذاهب همچون مقدمه‌ای واجب، پشتوانه علمی، فقهی واعتقادی وحدت ودر ارتباط با هم، همچون پشت وروی یك سكه به شمار آمده‌اند.

این دو اصل اساسی، یكی سیاسی و دیگری فكری. ریشه در عمق كتاب و سنت دارند، آنجا كه خداوند متعال امت محمد(ص) را امت واحده خطاب می‌فرماید:

ان­ هذه­ امتكم ­امة­ و احدة و اناربكم فاعبدون^([1])

همانا این امت شماست، امتی واحد و من  پروردگارتان هستم، پس مرا بپرستید و پیمان اخوت بستن بین مهاجران و انصار از اولین اقدامات پیامبر اعظم (ص) پس از ورود به مدینه است. شیوه و رفتار پیامبر اعظم، مولى الموحدین امیر المؤمنین (ع)، ائمه اهل بیت، امام صادق ونیز پیشوایان مذاهب اسلامی، ابو حنیفه، محمد ابن ادریس شافعی و... تبلور عملی این دو اصل است كه در مطالعات و پژوهشهای فقهی بزرگانی همچون شیخ طوسی، امین الاسلام طبرسی، ابن رشد اندلسی، علامه شیخ محمود شلتوت، شیخ محمد حسین كاشف الغطاء و... استمرار یافته است.

در دوران معاصر، پس از تسلط استعم-ار بر بلاد اسلامی، جنگ جهانی اول و دوم وآثار زیانبار آن بر جهان اسلام و در نتیجه ضعف، عقب افتادگی و انحطاط دول اسلامی، فروپاشی  حكومت عثمانی و تكه تكه شدن سرزمینهای عربی ـ اسلامی به موجب قرارداد استعماری سایس بیكو بین دول استعمارگر انگلیس و فرانسه و در نهابت ایجاد دولت  غاصب و نامشروع صهیونیستی در قلب عالم اسلامی، جمعی از متفكران وعالمان بانفوذ در دنیای تشیع وتسنن بپا خاستند و با  تشكیل «دارالتقریب بین  المذاهب اسلامیه» حركت تقریب مذاهب را نهادینه ساختند.

این نهاد تقریبی كه علمای طراز اول تشیع وتسنن در آن عضو بوده یا از آن پشتیبانی می‌كردند، آثار و ثمرات ارزشمندی از خود به جای گذاشت از جمله فتوای شجاعانه­ شیخ شلتوت در جواز تعبد به فقه جعفری، چاپ و انتشار كتب شیعه در مصر و توزیع آن در جهان اسلام و...

مستندسازی این جنبش وحدت گرایانه و تقریبی امری است كه مورد نظر رهپویان این حركت است. و شخصیتهای متعددی در ایران و مصر به آن همت گماشته و قصة التقریب را روایت كرده‌اند.

از این میان محقق و پژوهشگر دانشمند حضرت حجت الاسلام والمسلمین استاد سید هادی خسروشاهی، كه از دوران جوانی پیوسته هوای تقریب مذاهب را در سر و عشق به وحدت اسلامی را در دل پرورانده است جزو پیشگامان است. برخی از نوشته‌های معظم له در این زمینه به پنجاه سال قبل باز می‌گردد كه در روزنامه‌ها و مجلات آن زمان به چاپ رسیده است.

گردآوری این اسناد و نوشته‌ها و در اختیار رهپویان تقریب مذاهب گذاشتن از جمله اقدامات بایسته در راه مستندسازی حركت تقریب است كه امید است از سوی خوانندگان گرامی مورد استقبال قرار گیرد.والسلام

ناشر